آموزش جامع جلوگیری از آلودگی در سیستمهای هیدرولیک
مقدمه
آلودگی در سیستمهای هیدرولیک یکی از مهمترین عوامل خرابی، کاهش بهرهوری و افزایش هزینههای تعمیر و نگهداری است. اکثر مشکلات هیدرولیکی به نحوی به ذرات و آلودگیها مربوط میشوند. شناخت راههای ورود آلودگی، پیامدهای آن و راهکارهای پیشگیری، برای فعالان صنعت اهمیت بالایی دارد.
۱. آلودگی در سیستم هیدرولیک چیست؟
آلودگی در سیستمهای هیدرولیک به هر نوع ماده ناخواستهای گفته میشود که وارد مدار شده و روی عملکرد سیستم اثر منفی میگذارد. این آلودگیها شامل ذرات جامد (مثل گرد و غبار، براده قطعات، زنگزدگی)، آب، هوا، مواد شیمیایی و حتی رشد میکروبی هستند.
۲. منابع رایج آلودگی در سیستمهای هیدرولیک
آلودگی اولیه: در حین ساخت یا مونتاژ (مانند برادهها و گرد و غبار کارخانه)
آلودگیهای خارجی: ورود گرد و خاک، رطوبت یا آب از محیط
آلودگیهای داخلی: فرسایش قطعات (مثل پمپ، شیر و سیلندرها)، تجزیه روغن و واکنشهای شیمیایی
ورود هوا: وجود حباب هوا در روغن هیدرولیک
روغنهای ناسازگار یا آلوده: استفاده از روغن قدیمی یا ترکیب روغنهای مختلف
۳. اثرات و پیامدهای آلودگی
کاهش عمر قطعات: اصطکاک، سایش سریع پمپ و شیرها
کاهش راندمان سیستم: نشت و افت فشار
افزایش احتمال خرابی: خرابی ناگهانی یا زودهنگام قطعات
افزایش هزینه نگهداری: نیاز به تعویض زودهنگام قطعات و روغن
۴. راههای پیشگیری و کنترل آلودگی
الف) فیلتر کردن صحیح
استفاده از فیلترهای مناسب بر اساس نوع سیستم و حساسیت قطعات
کنترل و تعویض منظم فیلتر بر اساس دستورالعمل سازنده
بررسی و ثبت سطح آلودگی روغن به صورت دورهای (آنالیز روغن)
ب) انتخاب و نگهداری مناسب روغن
استفاده از روغن هیدرولیک استاندارد و توصیهشده
ذخیرهسازی روغن در ظروف کاملاً تمیز و دربسته، دور از رطوبت و گرد و غبار
عدم اختلاط روغنهای مختلف و کنترل سازگاری روغنها
ج) مونتاژ و تعمیرات تمیز
شستشوی کامل قطعات و ابزارها پیش از مونتاژ
استفاده از دستکش و پارچه بدون پرز هنگام کار با قطعات حساس
بسته نگهداشتن مخزن روغن و تجهیزات هنگام انجام تعمیرات
د) کنترل ورود آب و هوا
آببندی کامل اتصالات و مخازن
استفاده از ولوهای هواگیری برای خروج حباب هوا
کنترل مخزن از نظر ورود آب و رطوبت (بهخصوص در مناطق مرطوب)
هـ) آموزش و فرهنگسازی
آموزش کارکنان درباره خطرات و پیامدهای آلودگی
رعایت اصول ایمنی و پاکیزگی کارگاهی
۵. اقدامات اجرایی پیشنهادی (چکلیست عملیاتی)
[ ] بررسی و تمیزکاری فیلترها بهطور منظم
[ ] نمونهگیری و آنالیز روغن حداقل هر ۳ تا ۶ ماه یکبار
[ ] بازدید ظاهری از مخازن جهت اطمینان از عدم ورود آب و گرد و غبار
[ ] استفاده از وسایل و ظروف تمیز هنگام پر کردن یا تعویض روغن
[ ] پایش عملکرد شیر و پمپ برای تشخیص زودهنگام علائم سایش
پرسشهای متداول (FAQ)
۱. علائم آلودگی در سیستم هیدرولیک چیست؟
کاهش سرعت، افت فشار، افزایش دمای غیرعادی، صدای غیر معمول، کاهش پاسخ سیستم.
۲. چند وقت یکبار باید فیلترها تعویض شوند؟
بر اساس ساعت کارکرد یا بر حسب توصیهنامه شرکت سازنده، معمولاً هر ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ ساعت.
۳. آیا آب برای سیستم هیدرولیک خیلی مضر است؟
بله؛ آب باعث خوردگی، کاهش راندمان و خرابی سریع قطعات میشود.
۴. آیا میشود فقط با فیلتر قوی از آلودگی جلوگیری کرد؟
خیر؛ تمیزی ابزار و تانک، انتخاب صحیح روغن و رعایت نکات عملیاتی هم لازم است.
۵. بهترین فیلتر برای سیستمهای حساس چیست؟
فیلترهای میکرونی با گرید پایین (مانند ۲ تا ۱۰ میکرون)، و همچنین فیلترهای خط برگشت و مکش.